การศึกษาและครูชั้นวิชาชีพในสังคมไทย

แบบฝึกหัด 1.1

1.              จงประมวลความหมายของคำว่า ”การศึกษา” 5 นิยาม

ตอบ นิยามที่ 1 ความหมายการศึกษาจากรากศัพท์เดิม

                ความหมายของการศึกษา ตามรากศัพท์เดิม ตรงกับคำภาษาอังกฤษ คือ Education ที่มีรากศัพท์มาจากภาษาลาติน หมายถึง การได้รับการเลี้ยงดูทำให้เกิดความเจริญเติบโต นำสิ่งที่อยู่ในตัวผู้เรียนให้ปรากฏออกมา

                สำหรับคำว่า “ การศึกษา” ในภาษาไทย มีรากศัพท์มาจากภาษาสันสฤต  เละในภาษาบาลีว่าสิกขา มีความหมายว่า การศึกษาเล่าเรียนและฝึกฝน และอบรม

                ดังนั้นความหมายของการศึกษาตามรากศัพท์เดิม มี 4 ประเด็นพอจะสรุปได้ว่า 1. การศึกษาหมายถึง การให้เลี้งดูให้เจริญเติบโต 2. การศึกษา หมายถึง การที่ผู้เรียนได้พัฒนาตัวเองได้อย่างเต็มที่ ตามความถนัดและความสนใจ 3. การศึกษา หมายถึง การสอนหรือการให้การอบรม 4. การศึกษา หมายถึง การมีความรู้จากการศึกษาเล่าเรียนละฝึกอบรม

                นิยามที่ 2 พลาโต (Plato) นักปรัชญาชาวกรีก ได้กล่าวว่า การศึกษา หมายถึง ความสามารถที่จะทำให้ผู้เรียนรู้ศึกเป็นสุขและเป็นทุกข์ได้ในโอกาสที่เหมาะสม และพัฒนาสิ่งที่เป็นความงามและสิ่งที่สมบูรณ์ทุกอย่าง ซึ่งผู้เรียนอาจทำให้เกิดได้

                นิยามที่ 3 เนลเล่อร์ (Kneller) นักมนุษย์วิทยาอีกคนหนึ่งได้กล่าวว่า การศึกษาเป็นกระบวนการที่ช่วยสร้างจิตใจ นิสัย  และความสามารถทางกายให้แก่บุคคล

                นิยามที่ 4 การศึกษามีความสำคัญ 3 ประเด็นคือ (1) สร้างคนดีให้สังคม (2) กระบวนการทำให้คนฉลาด (3) ทำให้คนนำความรู้ไปใช้ประกอบอาชีพได้

                นิยามที่ 5 ความหมายของการศึกษาตามเอกสารที่เกี่ยวข้อง ความหมายลักษณะแตกต่างกัน 3 ลักษณะคือ (1) มองที่ตัวบุคคล ซึ่งจะต้องได้รับการพัฒนาให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทุก ๆ ด้าน (2) มองที่สภาพสังคมเป็นมรดกที่จะได้รับการสืบสานทางวัฒนธรรมในสิ่งที่ดีงาม (3) มองที่องค์ความรู้ เป็นกระบวนการเรียนรู้ ที่จะต้องได้รับการปฏิบัติจริง จะทำให้เกิดความรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต

2.               คำว่า การศึกษา คือ กระบวนการเรียนรู้ ท่านเห็นด้วยหรือไม่อย่างไร จงอธิบาย

ตอบ เห็นด้วย เพราะ การการคึกษาคือการไต่ระดับการเรียนรู้การเพิ่มพูนความรู้ไปเรื่อยๆ ไม่มีวันจบ

3.              ในฐานะที่ท่านเป็นนักศึกษาวิชาชีพครู จงให้นิยามการศึกษาตามคิดเห็นของท่าน

ตอบ การศึกษา คือ การเรียนรู้ เป็นการเพิ่มพูนความรู้ สามารถขัดเกลาความคิด พัฒนาสติปัญญา และขัดเกลาจิตใจให้สูงขึ้น

4.              ความมุ่งหมายทั่วไปและความมุ่งหมายเฉพาะเหมือนหรือต่างกันอย่างไร

ตอบ แตกต่างกัน เพราะ ความมุ่งหมายทั่วไปจะกล่าวอย่างกว้างๆ ครอบคลุมในหลายๆ ด้าน แต่ความมุ่งหมายเฉพาะ เป็นความมุ่งหมายที่จะกล่าวเฉพาะเรื่อง ไม่ได้กล่าวครอบคลุม

5.  ความมุ่งหมายคืออะไร ความมุ่งหมายการศึกษาระดับชาติ ความมุ่งหมายการศึกษา แต่ละระดับ ความมุ่งหมายระดับหลักสูตร และความมุ่งหมายระดับหมวด และความมุ่งหมายระดับการสอน มีความสัมพันธ์หรือแตกต่างกันอย่างไร

     ตอบ  ความมุ่งหมาย คือ แนวคิดหรือปรัชญาที่บุคคลกำหนดไว้ล่วงหน้า ในการทำกิจกรรมใดๆ โดยมีการวางแผนสำหรับเป็นแนวปฏิบัติเพื่อให้ลุล่วงและเกิดวัตถุประสงค์ ดังนั้นความมุ่งหมายทุกระดับจึงต้องสอดคล้องสัมพันธ์กันเพื่อจะได้บรรลุผลลัพธ์และถูกต้องตามวัตถุประสงค์

6. องค์ประกอบที่ใช้กำหนดความมุ่งหมายของการศึกษามีอะไรบ้าง จงอธิบาย

     ตอบ องค์ประกอบที่ใช้ในการกำหนดความมุ่งหมายของการศึกษา มีประเด็นสรุปได้ดังนี้

1) ปรัชญาการศึกษา เป็นแนวทางที่กำหนดตามความมุ่งหมาย และกำหนดทิศทาง ให้การศึกษาดําเนินการไปในแนวทางของปรัชญานี้

2 )จิตวิทยาการศึกษา คํานึงถึงผู้เรียนเกี่ยวกับผู้เรียน กระบวนการเรียน การแนะแนว การกำหนดความมุ่งหมายของการศึกษานําไปสู่พัฒนาการของผู้เรียน วิธีวัดคุณค่า เพื่อกาหนดความมุ่งหมายให้สอดคล้องกับความต้องการดังกล่าว

3) การจัดการศึกษาเพื่อตอบสนองความต้องการของสังคม สืบสานวัฒนธรรม ปกครองระบอบประชาธิปไตย ความมุ่งหมายของการศึกษาเพื่อให้บุคคลสามารถปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม และการดําเนินชีวิตของตนเองให้เข้ากับสภาพสังคมปัจจุบัน ซึ่งความมุ่งหมายจะต้องนําแนวคิดเหล่านี้ มากำหนดเป็นความมุ่งหมายไว้ได้ดังกล่าว

4) บริบทของชุมชน รวมทั้งฐานะทางเศรษฐกิจของคนใน แหล่งวิทยากรของคนในชุมชน ซึ่งการดําเนินการศึกษา อาศัยคนในชุมชน แหล่งเรียนรู้ ทรัพยากรในท้องถิ่น ความมุ่งหมายจําเป็นต้องนําสิ่งที่กล่าวถึงมากำหนดเป็นความมุ่งหมายของการศึกษา

5) ต่างประเทศที่มีความสัมพันธ์กันเป็นวิธีที่ทําให้ทราบว่า การจัดการศึกษาของประเทศต่าง ๆ มีผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศเรา เช่น การเปิดเสรี สมาคมอาเซียน จะมีผลกระทบต่อการศึกษาเราจําเป็นต้องวิเคราะห์สภาพสังคมบริบทของเราและของประเทศในกลุ่มสมาคมอาเซียน แล้วนํามากำหนดเป็นจุดมุ่งหมายให้สอดคล้องกัน  

6) เทคโนโลยี เป็นผลทําให้การจัดการศึกษาสะดวกและเป็นไปอย่างรวดเร็ว เปิด โลกการติดต่อสื่อสารได้ทุกมุมของโลก จะต้องนําหลักการทางวิทยาศาสตร์มาประดิษฐ์เป็นเครื่องมือ เครื่องใช้วัสดุอุปกรณ์การสอนหลากหลาย การกำหนดเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาประกอบ กับความสะดวกรวดเร็วทันต่อสถานการณ์ปัจจุบัน

 7. ทําไมการจัดการศึกษาไทยสมัยต่าง ๆ จึงต้องกำหนดความมุ่งหมายการศึกษา ที่จะบ่งบอกความเป็นมาของการศึกษาไทยได้หรือไม่อยางไร จงอธิบาย   

     ตอบ     การศึกษาของคนไทยตั้งแต่สุโขทัยจนมาถึงปัจจุบัน  มีเป้าหมายที่จะพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ในทุกๆด้านทั้งความรู้ ความสามารถ มีคุณธรรมจริยธรรมที่ดีงาม ปลุกใจให้รักชาติ ให้มีความสามัคคีปรองดอง สาเหตุที่ทำให้ต้องมีการกำหนดความมุ่งหมายการศึกษาในสมัยต่างๆ คือการกำหนดความมุ่งหมายการศึกษา นั้นต้องอาศัยบริบทของชุมชน  ความสัมพันธ์กับต่างประเทศ  และความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี  และจะมีความแตกต่างกันไปตามสภาพของสังคม ซึ่งจากการกำหนดจุดมุ่งหมายของการศึกษาในสมัยต่างๆ สามารถบ่งบอกถึงความเป็นมาและสภาพการของสังคมของไทยตั้งอดีตมาจนถึงปัจจุบันได้ว่าเป็นมาอย่างไร

8. ในฐานะท่านเป็นนักศึกษาวิชาชีพครู ท่านคิดว่าการศึกษามีความสําคัญต่อประเทศอย่างไร จงอธิบาย

     ตอบ    มีความสำคัญมาก เพราะ การศึกษาเป็นการพัฒนาองค์ความรู้ ความเข้าใจ โดยเฉพาะกับประเทศ การศึกษาถือว่าสำคัญมาก เพราะมีความเกี่ยวเนื่องทั้งด้านการเมือง การปกครอง สังคมวัฒนธรรม การศึกษาจะทำให้คนในประเทศมีความรู้ และสามารถนำความรู้ที่มีมาใช้พัฒนาประเทศได้ ไม่ถูกประเทศอื่นเอาเปรียบ ขัดเกลาให้คนในสังคมละอายต่อบาป และช่วยให้เคารพกฎหมาย และปฏิบัติตามหน้าที่ของตน

 9. แนวคิดพุทธทาสภิกขุ ได้กล่าวว่า การศึกษาเพื่อมนุษย์จะมีโอกาสได้สิ่งที่ดีที่สุด สิ่งที่มนุษย์ควรจะได้โดยการทําลายซึ่งสัญชาตญาณอย่างสัตว์ แล้วมีการประพฤติกระทําอย่างมนุษย์ที่ มีจิตใจสูงโดยสมบูรณ์ และสิ่งที่ดีที่สุดตามหลักศาสนาพุทธที่ว่า กินอยู่อย่างพอดี อย่ากินส่วนเกินอย่าใช้ส่วนเกินเพื่อจะให้เป็นไปได้อะไรอีกอันหนึ่งซึ่งสูงสุดเรียกว่า “บรมธรรม” และการศึกษา เพื่อธรรมาธิปไตยและเป็นเรื่องคนมีปัญญา ต้องมีปัญญาแท้จริงสูงสุด เห็นด้วยหรือไม่อย่างไร

     ตอบ  เห็นด้วย เพราะ การศึกษาจะทำให้เกิดกระบวนการพัฒนา ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และอารมณ์ และคนที่จะมีปัญษก็ต้องศึกษา ฝึกฝนด้านต่างๆ ฝึกคิดวิเคราะห์ เพื่อนำมาพัฒนาตนเอง

 10. แนวคิดของนักการศึกษาไทยที่ท่านชอบมากที่สุด 1 ท่าน แสดงทัศนะของท่านต่อแนวความคิดการจัดการศึกษาของไทย

     ตอบ จอห์น ดิวอี้ (Dewey, 1965, 191) เป็นนักปรัชญา นักจิตวิทยา และนักการศึกษา ชาวอเมริกัน ตามแนวคิดของดิวอี้  ซึ่ งสามารถสรุปได้ 4ประเด็นคือ (1) การศึกษา คือ ชีวิต(Education is life) (2) การศึกษา คือ ความเจริญงอกงาม (Education is growth) (3) การศึกษา คือ การจัดประสบการณ์ใหม่ (Education is organizing for experience) (4) การศึกษา คือ กระบวนการ ทางสังคม (Education is social process) ซึ่งตามทัศนะก็จะกล่าวได้ว่า 1)การศึกษาคือชีวิต ก็คือ การศึกษาสาสมรถใช้ในการดำรงชีวิตได้ เช่น ศึกษาจบเราก็สามารถนำวิชาความรู้มาประกอบอาชีพ  2)การศึกษาคือความเจริญงอกงาม คือ การได้เพิ่มพุนประสบการณ์ความรู้ ยกระดับจิตใจ 3)การศึกษา คือ การจัดประสบการณ์ใหม่ สร้างสิ่งใหม่ๆ เปลี่ยนความคิด ทัศนะคติเดิมที่เคยมีอยู่ 4)การศึกษา คือ กระบวนการทางสังคม คือ การศึกษาจะสร้างคนให้เป็นคนดี ให้เป็นคนฉลาด สามารถจัดกระบวนการทางสังคมและทำประโยชน์ให้สังคม